Miejsce: Aneks Jednego Mistrza
Muzeum Miasta Łodzi, ul. Ogrodowa 15
Kurator: Małgorzata Laurentowicz-Granas
Wystawa została czasowo przeniesiona z Saloniku Muzycznego na pierwszym piętrze Muzeum, gdzie funkcjonowała w obecnym kształcie jako ekspozycja stała od 2006 roku. Początkowo był to depozyt przekazany przez reprezentującą właściciela prac w Polsce Fundację Signum, obecnie własność Muzeum Miasta Łodzi.
Właścicielem prezentowanych w Aneksie prac był pierwotnie David Malek, Żyd rumuńskiego pochodzenia. W czasie wojny został wywieziony do Auschwitz, gdzie poznał dwóch łodzian, którzy tragicznie zmarli na jego oczach. Po latach zapragnął zobaczyć rodzinne miasto swoich przyjaciół. Oczarowany wnętrzami pałacu Poznańskich, w którym mieści się Muzeum Miasta Łodzi, postanowił pokazać tu swoją kolekcję dzieł sztuki artystów żydowskich, którą zaczął gromadzić po wojnie. W jego zbiorach można wyodrębnić prace artystów dawnych i współczesnych, tych, którzy przeżyli Holokaust i tych, którzy zginęli w czasie II wojny światowej. Pod względem formalnym i treściowym kolekcja jest bardzo zróżnicowana – od dzieł realistycznych, po kompozycje abstrakcyjne. Obejmuje zarówno obrazy olejne, jak i prace na papierze: akwarele, rysunki i grafiki; prace o tematyce żydowskiej, przedstawiające sceny religijne, jak i pejzaże, martwe natury, portrety, akty, sceny rodzajowe i kompozycje abstrakcyjne. Tym, co łączy wszystkie dzieła, jest żydowskie pochodzenie autorów, w wielu przypadkach to przedstawiciele międzynarodowego środowiska artystycznego Szkoły Paryskiej ale też artyści współcześni.
Wystawa obejmuje dzieła m.in. Marca Chagalla, Maxa Libermanna czy związanych z Łodzią Jakuba Markiela, Icchaka Lichtensteina i Jankiela Adlera. Na uwagę zasługują grafiki i rysunki artystów, którzy działali na przełomie XIX i XX wieku, reprezentowali ważne europejskie ośrodki artystyczne – Berlin, Amsterdam, Zurych, Kraków – i którzy mieli znaczący wpływ na rozwój sztuki nowoczesnej w Niemczech, Holandii, Szwajcarii, jak Marcel Janco – urodzony z końcem XIX wieku w Bukareszcie, związany z awangardą międzywojenną wraz z Hansem Arpem przyczyniał się do powstania szwajcarskich ugrupowań dadaistycznych. Interesujący, choć mniej liczny zespół prac tworzą obrazy z XVIII i XIX wieku artystów nieznanych, odwołujące się do tematyki żydowskiej – obyczajowej i religijnej. Osobną grupę, będącą ważną częścią kolekcji Davida Malka, stanowią prace Leo Kahna, Piero Cividallego (obaj zmuszeni byli emigrować ze swoich ojczyzn przed nazizmem najpierw do Palestyny, później do Izraela: Kahn z Niemiec, zaś Cividalli z Włoch) i Samuela Teplera, który po zakończeniu drugiej wojny światowej wyemigrował do Izraela. David Malek posiadał pokaźny zbiór dzieł tych artystów, a do ich prezentacji przywiązywał szczególną wagę, bowiem łączyły go z nimi przyjaźń, pochodzenie i wspólne przeżycia.
Wszystkie prezentowane w Aneksie Jednego Mistrza prace zostały przekazane Muzeum Miasta Łodzi w darze, wzbogacając zbiór judaiców oraz sztuki dawnej i współczesnej.
Fragment tekstu kuratorki wystawy, Małgorzaty Laurentowicz-Granas.
Ilustracja: Marc Chagall (1887-1985) “Niebo zakochanych”, niedatowany, litografia barwna, papier 47×52 cm (fragment).